pociąg opancerzony. Można go podziwiać w Muzeum Kolejnictwa w Warszawie.
W Polsce znajdują się tylko dwa zachowane egzemplarze taboru pancernego poruszającego
się po szynach. Jednym z nich jest właśnie pociąg pancerny nr 16.
Oprócz niego z kolejowego taboru pancernego w naszym kraju przetrwał jeszcze wagon pancerny,
który prawdopodobnie był częścią składową pociągu nr 11 „Poznańczyk”. Dziś stanowi eksponat
Muzeum Broni Pancernej Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych w Poznaniu.
Jednak tamten skład – pociąg pancerny nr 11, biorący udział w powstaniu wielkopolskim i wojnie
polsko-bolszewickiej – był jedynie pojazdem improwizowanym. Składał się z wagonów towarowych,
uzbrojonych w karabiny maszynowe, osłoniętych betonem i workami z piaskiem.
Zaskoczeni skutecznością
Po raz pierwszy pociągu pancernego na ziemiach polskich użyto podczas powstania styczniowego
– 7 lutego 1863 r., w walce o dworzec kolejowy w Sosnowcu. Jednak nie był to typowy
pojazd pancerny, lecz zwykły pociąg obłożony żelaznymi podkładami kolejowymi.
Na większą skalę pociągi pancerne zastosowali Francuzi podczas wojny z Prusami (1870-71). Wtedy
pojawiły się pociągi opancerzone. Po I wojnie światowej pociągi te przesunięto do zadań patrolowych
i policyjnych.
Dopiero wybuch II wojny we wrześniu 1939 r. i zaskoczenie skutecznością polskich pociągów
pancernych (w początkach wojny Polska dysponowała ok. 10 regularnymi pociągami pancernymi)
spowodowały, że także Niemcy wyprowadzili takie pojazdy na tory.
W skład pociągów pancernych wchodziły opancerzone parowozy i kilku wagonów osłoniętych
w całości pancerzem stalowym, o grubości od kilku do kilkudziesięciu cm, a czasami także drezyny pancerne lub bojowe wagony motorowe. Takie składy uzbrojone były w działa i broń maszynową.
Z silnikiem U-Boota
Zachowany w warszawskim Muzeum Kolejnictwa Pancertriebwagen nr 16 został zbudowany
w 1942 r. przez berlińskie zakłady Schwarzkopff. W jego skład wchodzi do dziś: wagon pancerny
motorowy oraz wagon artyleryjski. Ten pierwszy powstał na bazie lokomotywy spalinowej z silnikiem
diesla z U-Boota o mocy 550 KM, która następnie została obudowana pancerzem.
Wagon pancerny wyposażono początkowo w działka przeciwlotnicze 20 mm, które zamieniono
ostatecznie na dwie armaty kalibru 76,2 mm, umieszczone na dwóch platformach
– na początku i końcu lokomotywy. Drugi z wagonów – artyleryjski – ma 20 metrów
długości, waży 170 ton i osłonięty jest pancerzem o grubości 10 cm. Uzbrojono go w dwie
armaty i dwa karabiny przeciwlotnicze.
Na froncie wschodnim
Pojazd ten był najcięższym pojedynczym szynowym pojazdem pancernym, jaki powstał w III
Rzeszy. Zbudowano tylko jeden egzemplarz, który w 1943 r. skierowano na teren Polski. Patrolował
linie kolejowe zagrożone przez polskich partyzantów. Wiosną i latem następnego roku dysponowała
nim niemiecka Grupa Armii Środek. Wówczas brał udział w walkach pod Rawą Ruską i Lublinem.
Kiedy front przesunął się bardziej na zachód, Pancertriebwagen nr 16 patrolował linie kolejowe
w okolicach Radomia, Skarżyska-Kamiennej, Częstochowy i Krakowa (sierpień-wrzesień 1944 r.).
Po rozpoczęciu przez Związek Radziecki zimowej ofensywy, pociąg walczył w rejonie Kielc, a następnie
został wycofany do Gliwic, gdzie miał przejść remont. Pod koniec wojny, w kwietniu 1945 r. brał
udział w walkach pod Neu Ruppin. Na początku maja został uszkodzony, a następnie zdobyty przez
Armię Czerwoną pod Neustadt Dosse.
Powojenne losy
Ostatecznie pociąg pancerny nr 16 trafił do Ludowego Wojska Polskiego, jako zdobycz
wojenna. Do 1946 r. stacjonował w jednostce wojskowej nr 4194 w Przemyślu, a później brał
udział w walkach z oddziałami Ukraińskiej Armii Powstańczej w Bieszczadach. Pod koniec lat 60. XX
wieku Pancertriebwagen został wycofany z wojska i ściągnięty do Skarżyska-Kamiennej.
W 1946 r. „zagrał” w filmie „Jarzębina czerwona” Ewy i Czesława Petelskich, opowiadającym
o przebiegu jednej z największych bitew regularnych oddziałów polskich w czasie II wojny światowej
– walki I Armii Wojska Polskiego o Kołobrzeg w marcu 1945 r.
W latach siedemdziesiątych z dworca w Skarżysku przetransponowano go do Muzeum Kolejnictwa
w Warszawie.
0 komentarze
Posts a comment